8η Εβδομάδα - Πολυγραμματισμοί

Οι Κοινωνικοοικονομικές και Τεχνολογικές αλλαγές των τελευταίων δεκαετιών έχουν επηρεάσει και τις απαιτήσεις που έχει η Κοινωνία από τους πολίτες της. Συγκεκριμένα, η δημιουργία πολυγλωσσικών και πολυπολιτισμικών κοινωνιών, η ταχύτατη διάδοση των νέων τεχνολογιών, η πολυτροπικότητα των κειμένων κτλ., δημιούργησαν αναπόφευκτα την ανάγκη για καλλιέργεια δεξιοτήτων κατανόησης και ερμηνείας του κόσμου, καθώς και ευέλικτης προσαρμογής των ατόμων σε οποιεσδήποτε συνθήκες.

Ο Γραμματισμός του ατόμου συνεπώς δεν θεωρείται πλέον επαρκής κι έτσι οδηγηθήκαμε στην εμφάνιση του όρου «Πολυγραμματισμοί». Οι Πολυγραμματισμοί καλύπτουν αυτή ακριβώς την ανάγκη του σύγχρονου ατόμου να δίνει νόημα σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο. Το άτομο πλέον θα πρέπει να είναι σε θέση να κατανοεί πηγές που δεν χρησιμοποιούν μόνο το γλωσσικό σημειωτικό μέσο, αλλά και άλλα όπως το οπτικό, το ηχητικό κτλ., καθώς και να κατανοεί λόγους που παράγονται μέσα σε πολυμορφικά και πολυπολιτισμικά κοινωνικά πλαίσια.

Παίρνοντας ως δεδομένες, την πολυμορφία που χαρακτηρίζει τα σύγχρονα κείμενα, αλλά και τη μεγάλη ταχύτητα με την οποία μεταβάλλεται ο κόσμος στις μέρες μας, συμπεραίνουμε πως και η μάθηση δεν είναι παρά μια πολύτροπη και πολύμορφη διαδικασία. Οι Πολυγραμματισμοί, στοχεύοντας στον εκπαιδευτικό πλουραλισμό, διευρύνουν τους πνευματικούς ορίζοντες των μαθητών και αξιοποιούν όλες τις πηγές του νοήματος, ώστε αυτοί να καταστούν ικανοί να ερμηνεύουν και να αναδιαμορφώνουν τις γνώσεις τους σύμφωνα με τις υπάρχουσες κάθε φορά κοινωνικοπολιτισμικές συνθήκες. Έτσι τα άτομα προετοιμάζονται μέσω της Εκπαίδευσης για την καλύτερη ένταξή τους στην Κοινωνία και την αγορά εργασίας, π.χ. εύρεση καλύτερα αμειβόμενης εργασίας, πιο ενεργή και υπεύθυνη συμμετοχή στα κοινά, γενικότερη ατομική εξέλιξη, ισότιμες ευκαιρίες ανάπτυξης κ.ά.

Οι Πολυγραμματισμοί βέβαια, σε καμία περίπτωση δεν απορρίπτουν τις διδακτικές προσεγγίσεις του Γραμματισμού. Αντιθέτως τις εμπλουτίζουν. 

Ο Πολυγραμματισμός υιοθετεί την κατανόηση του νοήματος ως σχέδιο, το οποίο αποτελείται από τρία στάδια:

• Το σχεδιασμένο: Το σύνολο των διαθέσιμων πηγών παραγωγής νοήματος
• Τον σχεδιασμό: Τη διαδικασία δημιουργικής διαμόρφωσης νοήματος
• Το ανασχεδιασμένο: Αποτέλεσμα του σχεδιασμού ως νέο προϊόν - νέα πηγή παραγωγής νοήματος

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως τα στάδια της διδακτικής διαδικασίας είναι τα εξής τέσσερα:

• Τοποθετημένη Πρακτική: Δραστηριότητες από το οικείο μαθητικό περιβάλλον

• Ανοιχτή Διδασκαλία: Ξεκάθαρη παρουσίαση περιεχομένου στους μαθητές

• Κριτική Πλαισίωση: Συζήτηση για τη λειτουργία πολυτροπικών κειμένων

• Μετασχηματισμένη Πρακτική: Διαδικασία σύνθεσης νέων προϊόντων

Cope, W., & Kalantzis, M. (2009, August). “Multiliteracies”: New Literacies, New Learning. Pedagogies: An International Journal, 4(3), 164-195. doi:10.1080/15544800903076044